Kaderplan Bodemdaling Binnenstad (KBB)

foto: Theo Krins

Gouda heeft last van bodemdaling en daardoor ontstaan vochtproblemen in de woningen. Deze problemen zijn het grootst in een deel van de Goudse binnenstad. De gemeente biedt een oplossing voor dit probleem. Het college kiest voor een variant met een gedeeltelijke verlaging van het waterpeil in het laagste deel van de binnenstad. Binnen dit zogenaamde compartiment wordt vanaf 2024 elk jaar het peil met 5 cm verlaagd. In totaal 25 centimeter. Maar is dit wel de beste variant? En hoe weten we zeker dat er niets misgaat? Gaan de huizen niet scheef zakken? En kunnen de bewoners straks op een schadevergoeding rekenen? In deze blog meer over dit onderwerp en de afweging die de ChristenUnie heeft gemaakt. 

Wat houdt het voorstel van het KBB in?

Op advies van o.a. De technische Universiteit Delft en Deltares  stelt het college nu het volgende voor in het Kaderplan Bodemdaling Binnenstad (KBB): 

• Een peilverlaging van het water gedurende 5 jaar van in totaal 25 centimeter in het laagste deel van de binnenstad. Dit nieuwe peilgebied wordt gemaakt door twee dammen. 
• Het vernieuwen van riolering en aanbrengen van drainagesysteem om het watersysteem goed te kunnen beheersen binnen het nieuwe peilgebied en aan de randen. 
• Alle panden binnen het gebied van peilverlaging die op houten palen zijn gebouwd, krijgen een funderingsonderzoek voor de start van de verlaging van het waterpeil. 
• De gemeente Gouda en het waterschap Rijnland komen binnen een half jaar met een voorstel hoe de eventuele schade aan de pandeigenaren betaald moet worden. 
• De gemeente Gouda en het waterschap Rijnland gaan gedurende de peilverlaging alles monitoren om zo te onderzoeken of alles goed gaat of dat eventueel bijgestuurd moet worden. 
• De gemeente Gouda en het waterschap Rijnland doen een vervolgonderzoek naar de gevolgen van hoogteverschillen die ontstaan tussen de verschillende panden met verschillende soorten funderingen (huizen die zijn gebouwd op staal, op stuit of op houtenpaal fundering). 

Het startschot voor dit voorstel wordt gegeven met het raadsbesluit dat op 28 oktober 2020 is genomen. Dit is nodig om met de voorbereidingen te kunnen starten, zodat het peil vanaf 2024 elk jaar met 5 centimeter omlaag kan. 

Voorstanders van het plan

De voorstanders van het plan zijn voornamelijk bewoners uit de binnenstad die nu al last hebben van vocht in hun woningen. Bij hevige regenval moeten ze soms zelfs hun huizen al dweilen en komt het rioolwater omhoog. Ze hebben direct baat bij maatregelen en ze hebben liever dat direct al gestart wordt met de oplossing. Dit zijn bijvoorbeeld bewoners uit de Looierspoort en de Turfmarkt. Alhoewel, ook insprekers die op de Turfmarkt wonen een andere mening hebben. 

Tegenstanders van het plan

foto: Theo Krins

Het eerste idee in de zoektocht naar een oplossing was een peilverlaging van de gehele stadsboezem met 10 centimeter. De stadsboezem rijkt tot de Breevaart en Karnemelksloot en de gehele binnenstad, een flink gebied. Deze variant, variant 2a, betekent echter dat tot 1.200 woningen kans hebben op schade aan hun fundering door droge paalkoppen. De wateralliantie met een aantal deskundigen, een aantal stadsbewoners en de meeste tegenstanders van de gekozen variant door het college, vinden dit toch het beste idee. Dit lost echter de natte voeten van bewoners in de woningen in het laagste deel van de binnenstad niet of maar beperkt op. Terwijl de bedoeling is met deze aanpak tot 2050 vooruit te kunnen. Daarnaast hopen de bezwaarmakers op innovaties die kunnen zorgen voor een betere aanpak. De vraag is echter wat die innovaties dan kunnen zijn. Navraag door mij bij een funderingsexpert leerde dat dit een onverstandige keuze is. Wel is het zo dat ook tegenstanders over het algemeen wel van mening zijn dat het waterpeil moet dalen. De manier waarop en hoeveel, daar bestaan dus andere inzichten over. 

Ook was vrees voor het instorten van kades en bruggen. Echter, de gemeente geeft aan dat de inspecties uit 2018 geen directe zorg op de kwaliteit van de kademuren heeft opgeleverd en dus in orde zijn. 

Raambuurt

De Raambuurt had wel een terecht punt die ze in brachten in de behandeling in de gemeenteraad. De oudere panden zijn meestal gefundeerd op staal en die zakken dus mee met de bodem en hebben nu ook al last van vocht. Het KBB biedt voor hen geen directe oplossing. De gemeente erkend wel de problemen maar wil eerst het onderzoek uitvoeren naar het hoogteverschil tussen verschillende panden, voordat tot een verdere maatregelen wordt genomen. Dit komt mede doordat in de Raambuurt een zeer diverse afwisseling van funderingstypen voorkomt naast elkaar. Ik snap deze uitleg wel maar zal namens de ChristenUnie wel scherp op letten welke aanpak gekozen wordt op basis van de uitkomsten van dit onderzoek. Immers, dit gebied moet ook droge voeten houden! 

Schadevergoeding

Bewoners aan het Regentesseplantsoen maken zich ook zorgen. In de raadsbehandeling vroeg ik waar de zorg met name zat. Ze wilden vooral een eerlijke schadevergoeding, ze snapten ook wel dat er iets moest gebeuren. De vergoeding is nog in nader onderzoek bij de gemeente en het waterschap. De eerste uitkomst was echter dat de peilverlaging valt onder het normaal maatschappelijk risico en hierdoor er dus weinig kans was dat er een vergoeding inzit. Een advocaat van de tegenstanders van het voorliggende plan beweerde weer dat dit niet klopte. De ChristenUnie vindt het van belang dat straks een schaderegeling wordt aangeboden die eerlijk is op basis van een goed juridisch advies. Daarbij wil ik wel de terechte kanttekening plaatsen dat het wel een eerlijke regeling moet zijn voor alle inwoners in de stad! Immers, er zijn vele woningen in Gouda die ook al funderingsherstel nodig hebben gehad en waarvoor geen schadevergoeding bestond. Als de juridisch basis gelijk is kan je voor binnenstadbewoners niet zomaar iets anders regelen als voor de rest van de gemeente met funderingsproblemen. Hierbij blijft gelden: gelijke monniken, gelijke kappen. 

Schade een probleem? 

Een punt van zorg blijft bij mij zeker bestaan gezien schade. Je verandert het gehele watersysteem. Dat het schade kan toebrengen aan historische panden is dan mogelijk. Vooral ook omdat funderingen van verschillende woningen naast elkaar vaak toch op een bepaalde manier met elkaar verbonden zijn. Echter, er moet een knoop doorgehakt worden om het probleem op te lossen. Door een gerichte aanpak in een klein gebied is het risico voor schade terugbracht. Daarnaast wordt in het project veel zorg besteed zowel voor als tijdens het proces van waterpeilverlaging en wellicht wordt er een schaderegeling ingesteld. 

De ChristenUnie vraagt wel alertheid gezien de lange doorlooptijd van dit project. We hebben in een door een bijna unaniem gesteunde motie (met mede-indieners PvdA, PvdD, GroenLinks en D66) opgeroepen om:

• de gemeenteraad tot 2032 in de P&C cyclus, met door het college nader te formuleren beleidsindicatoren, te informeren over de uitkomsten van de onderzoeks- en monitoringsresultaten van het KBB en waar nodig tussentijds te informeren. 
• wanneer de uitkomsten van onderzoek en monitoring moeten leiden tot een bijstelling van de aanpak, dit ook te doen en de gemeenteraad hierbij te betrekken.

Dit laatste punt in de motie is opgenomen om te zorgen dat we de koers eventueel nog kunnen bijstellen als dat nodig is gedurende dit ingewikkelde en omvangrijke project. 

Gouda Waterstad

Het besluit van het KBB heeft ook een effect op de ambitie van Gouda Waterstad. De gemeente Gouda heeft al langere tijd de ambitie de historische vaarroutes verder te versterken. Ook de wateralliantie heeft de ideeën voor Gouda in 2019 vervat in de visie “Gouda leeft met water”, die ook aan het college is aangeboden. Dit is de reden dat we als ChristenUnie een motie hebben opgesteld. Het is namelijk waardevol om te bezien waar de kansen liggen om concrete stappen te gaan zetten voor het beter benutten van de kwaliteiten van de historische waterstructuur. De motie (mede ingediend door PvdA en SGP) die unaniem is aangenomen door de gemeenteraad draagt het college op:

1. Uiterlijk in het 2e kwartaal van 2021 een inventarisatie op te leveren die in beeld brengt in welke mate en via welke concrete projecten Gouda stappen neemt die in lijn liggen met de ambitie van de watervisie. 

foto: Theo Krins

2. In het kader van deze inventarisatie aan te geven op welke manier koppelkansen mogelijk zijn binnen geplande (gemeentelijke) werkzaamheden (bijvoorbeeld vervangen bruggen en kades) en welke mogelijkheden er zijn voor (co)financiering van de projecten. 

In het tweede kwartaal van 2021 kunnen we dus zien op welke wijze het college zich inzet en wil inzetten om Gouda als Waterstad verder op de kaart te zetten. 

Doorvaarbaarheid

Niet alleen de ambitie Gouda Waterstad is van belang, ook de doorvaarbaarheid ter hoogte van de geplande dammen is van belang. Zo kan je bijvoorbeeld zorgen dat in de toekomst een rondje binnenstad met kleine boten mogelijk is. Ik heb daarom gepleit om i.p.v. dammen een tweetal klepstuwen te plaatsen achter elkaar, zodat doorvaren met bootjes mogelijk blijft. In de eerste onderzoeken blijkt dat de kosten mee kunnen vallen en het zou toch zonde zijn als dit niet gelijk meegenomen werd. Daarom heb ik in een bijna unaniem aangenomen motie (mede-indiener SGP) opgeroepen om: 

1. Rijnland te vragen de peilscheidingen minimaal zo aan te leggen dat tegen zo laag mogelijke kosten aanpasbaar zijn in de toekomst en de dekking voor de meerkosten hiervan te vinden.
2. In verband met de urgente wateroverlast Rijnland te vragen het ontwerpproces op te starten op basis van de bovenstaande uitgangspunten.
3. De gemeenteraad in het eerste kwartaal van 2021 te informeren over de meerkosten en voor en nadelen van het (alvast) doorvaarbaar aanleggen van de peilscheidingen zodat de gemeenteraad kan besluiten de meerkosten van deze aanvullende variant te dragen. 
4. In het bovenstaande voorstel de haalbaarheid van cofinanciering in beeld brengen o.b.v. een verkenning bij mogelijke financiers als de provincie en Rijnland. 

foto: Theo Krins

Tot slot 

Het KBB besluit is geen makkelijke keuze, maar langer wachten kan voor delen van de binnenstad niet. We hebben als ChristenUnie ook veel tijd besteed aan dit onderwerp en met vele experts gesproken. Ook de raad is de laatste jaren veelvuldig geïnformeerd en meegenomen. We nemen nu dus een weloverwogen besluit en kiezen op dit moment voor een aanpak die op basis van de kennis die we nu hebben de beste aanpak lijkt. We geven door dit besluit een startschot voor een aanpak die hopelijk zonder veel bijstellingen gaat zorgen voor droge voeten in de binnenstad van Gouda!